Trong cuộc sống, mỗi người đều có quan điểm, suy nghĩ riêng, khi nhìn nhận về một sự vật, sự việc, đôi khi bạn có suy nghĩ ngược lại với đám đông. Cuốn sách “Nghệ thuật tư duy ngược dòng” của tác giả Humphrey B.Neil chỉ ra rằng: Tư duy theo số đông chưa chắc đã đúng, mà tư duy ngược dòng mới là cách đúng đắn để nhìn nhận sự việc một cách khách quan, đa chiều, hạn chế sự ảnh hưởng của những ý kiến từ đám đông, giúp mỗi người luôn tỉnh táo và có chính kiến riêng của mình trước mọi vấn đề, tình huống của cuộc sống.

Về cơ bản, mục đích của tư duy ngược dòng là để tranh luận về các quan điểm phổ biến, bởi chúng thường lỗi thời, lệch hướng do có nhiều hình thức tuyên truyền. Theo tác giả, những đặc tính của con người khiến lý thuyết quan điểm ngược dòng trở nên hiệu quả gồm: thói quen, tập quán, bắt chước, lan truyền, sợ hãi, cảm xúc, lòng tham, hy vọng, cả tin, nhạy cảm, cáu gắt, bảo thủ, mơ tưởng, bất đồng, tự phụ. Ông đưa ra những minh chứng lịch sử giúp bạn đọc hiểu thêm về nghệ thuật tư duy ngược dòng như: Hội chứng hoa Tulip, bong bóng cổ phiếu South Sea, quả bom nhà đất Florida hay mô hình Ponzi. Năm 1634, đất nước Hà Lan chứng kiến hội chứng tập thể điên cuồng bậc nhất trong lịch sử “Hội chứng hoa tulip”. Cũng giống như những hội chứng khác, mọi người đều ảo tưởng rằng đam mê hoa tulip có thể kéo dài mãi mãi, của cải từ khắp nơi trên thế giới sẽ đổ về Hà Lan và người ta sẽ trả bất cứ giá nào để sở hữu nó. Các nhà đầu cơ hoa tulip, giống như giới đầu cơ chứng khoán, cũng suy đoán về biến động của “cổ phiếu tulip”. Tuy nhiên, đến giai đoạn sụp đổ, giá cả hoa tulip lao dốc còn nhanh hơn khi nó tăng lên. Hội chứng này đã lan ra quá rộng, đến mức tất cả các doanh nghiệp đều bị ảnh hưởng và tình hình tài chính chung của Hà Lan bị đặt vào thế nguy hiểm. Nền kinh tế Hà Lan phải chịu một cú sốc nghiêm trọng mà phải mất rất nhiều năm mới có thể phục hồi.

Neill cho rằng ngược dòng sẽ có lợi. Ông lấy dẫn chứng về một đợt suy thoái sau chiến tranh. Suy nghĩ của số đông về suy thoái đã trở thành nỗi ám ảnh. Do hoảng sợ và e ngại nên các doanh nghiệp thường trong trạng thái phòng thủ. Tuy nhiên, nhu cầu của người dân đối với các loại hàng hóa trở nên lớn đến mức hình thành lạm phát khiến mọi người chi tiền không cần nghĩ. Vì thế, việc kinh doanh thuận lợi hơn. Tác giả muốn chứng minh rằng: Khi mọi người nghĩ giống nhau, nhiều khả năng tất cả đều sai. Nói như thế không có nghĩa là số đông luôn sai. Họ thường nhạy cảm với “sự lan truyền”. Nếu ý tưởng nào đó thu hút được một vài người, nó có khả năng lan rộng và nhanh chóng thu hút được một lượng lớn hoặc tất cả mọi người. Đám đông dễ bị cảm xúc chi phối nên thường có những suy nghĩ bị lệch hướng ngay từ đầu. Tuy nhiên, số đông đúng nhiều hơn sai, họ đúng trong suốt xu hướng nhưng lại sai ở cả hai đầu quá trình - thời điểm bắt đầu và kết thúc xu hướng. Theo tác giả, nếu ai đó có thể hình thành thói quen tư duy “ngược dòng” với đám đông, người đó sẽ thường nghĩ đúng nhiều hơn sai.

Ngoài ra, tác giả còn trình bày các bài luận về lý thuyết quan điểm “ngược dòng” và nghệ thuật tư duy ngược dòng. Đối với Neill, thói quen có ảnh hưởng tới tư duy ngược dòng. Thông qua thói quen, chúng ta phát triển các lối mòn hành động và tư duy. Khi bước lên một nấc thang mới, nhiều thói quen đánh giá trở thành lạc hậu. Vì thế, khi nghiên cứu về hành động của đám đông (mà chúng ta muốn ngược dòng), bạn cần xem xét cả thói quen, suy nghĩ của đám đông và của chính chúng ta. Thông điệp cuối cùng tác giả muốn bạn đọc hướng tới là đề cao cách làm việc, tìm hiểu và quan sát kỹ các hành vi hình thành một đám đông, qua đó giúp bạn sẵn sàng với lối tư duy ngược dòng, nhằm công tâm và nhìn nhận thấu đáo hơn về tất cả các vấn đề trong cuộc sống.

“Nghệ thuật tư duy ngược dòng” giúp chúng ta làm quen với việc tư duy ngược dòng, xây dựng thói quen nhìn nhận vấn đề từ 2 phía và xác định tư duy hai chiều để đưa ra kết luận chính xác nhất.

Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!