“Gián điệp và biệt kích: Nước Mỹ đã thất bại như thế nào trong cuộc chiến tranh bí mật ở miền Bắc Việt Nam” của hai tác giả Kenneth Conboy và Dale Andrade là một trong những công trình nghiên cứu sâu sắc về chiến dịch lớn nhất của tình báo Mỹ trong thế kỷ 20, được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật ấn hành bằng tiếng Việt. Sách không chỉ có giá trị về mặt tư liệu mà còn có giá trị học thuật lớn đối với người nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam, tình báo quốc tế, và chính sách đối ngoại Mỹ thời chiến tranh lạnh.

Các tác giả đã tái hiện lại một cách chân thực, chi tiết về các giai đoạn của chiến dịch tình báo Mỹ, từ cách tuyển chọn nhân sự, quá trình huấn luyện, bố trí nhiệm vụ, hoạt động xâm nhập bằng đường biển, đường không, cách thức cài cắm điệp viên nằm vùng cho đến từng trận đánh âm thầm trong lòng hậu phương miền Bắc. Mỗi chương được xây dựng từ nhiều nguồn tư liệu đa dạng: tài liệu tình báo đã giải mật, báo cáo chiến tranh, đặc biệt là các cuộc phỏng vấn với nhân chứng từng tham gia vào cuộc chiến.

Sau Hiệp định Geneve năm 1954, Việt Nam chia cắt thành hai miền với ranh giới tạm thời là vĩ tuyến 17, nước Mỹ nhanh chóng thế chỗ Pháp tại miền Nam, áp dụng chính sách thực dân kiểu mới nhằm xây dựng một chính quyền thân Mỹ và tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc. Một trong những phương thức được Washington lựa chọn là triển khai hoạt động gián điệp và biệt kích, dưới sự điều phối của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và sự hỗ trợ của chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Chiến lược của Mỹ là “đánh cộng sản trong lòng cộng sản” - đưa người vào sâu trong lãnh thổ miền Bắc Việt Nam để thu thập tin tức tình báo, phá hoại cơ sở hạ tầng, tuyên truyền chống đối, tuyển mộ điệp viên nội địa, giải cứu phi công bị bắn rơi… Đây là một kế hoạch mang tính chất tuyệt mật, được triển khai từ năm 1956 đến năm 1972, kéo dài trong suốt giai đoạn căng thẳng nhất của cuộc chiến tranh lạnh và chiến tranh Việt Nam. Tuy nhiên, như chính tiêu đề cuốn sách đã nêu rõ, kế hoạch này đã thất bại toàn diện. Hàng nghìn gián điệp, biệt kích được đào tạo bài bản, trang bị hiện đại, được chia thành hàng trăm nhóm nhỏ nhưng khi xâm nhập vào miền Bắc hầu như đều bị phát hiện, bắt giữ hoặc vô hiệu hóa. Mỹ hoàn toàn bị động và bất lực trong mặt trận bí mật này, không thể đạt được bất kỳ mục tiêu chiến lược nào thông qua hoạt động gián điệp. Không chỉ mô tả một chiều về chiến thuật và chiến lược của Mỹ, các tác giả còn làm nổi bật khả năng phản gián xuất sắc của lực lượng an ninh miền Bắc Việt Nam. Đó là một cuộc đấu trí căng thẳng, một “trận tuyến vô hình” mà ở đó chiến thắng không đo bằng số lượng binh sĩ hay vũ khí, mà bằng sự tỉnh táo, khôn khéo và quyết đoán trong xử lý tình huống.

Qua thất bại của Mỹ, cuốn sách đặt ra câu hỏi về sự giới hạn của sức mạnh tình báo trong bối cảnh một dân tộc có lòng quyết tâm bảo vệ độc lập, tự do. Nó cho thấy rằng công nghệ hiện đại, huấn luyện chuyên nghiệp hay các chiến thuật tình báo tinh vi đều không thể thắng được sự đoàn kết và tỉnh táo của một dân tộc kiên cường. Với cách kể chuyện hấp dẫn và tính xác thực cao, đây là một tác phẩm không thể bỏ qua đối với những ai muốn hiểu rõ hơn về cuộc chiến tranh Việt Nam, đặc biệt là mặt trận tình báo.

Trân trọng giới thiệu tới bạn đọc!