Với niềm hứng khởi từ một triều đại hoàng kim, rực rỡ theo suốt dặm dài thời gian, một triều đại hưng thịnh trên mảnh đất Thăng Long - nơi hội tụ của hồn thiêng sông núi, kết tinh tinh hoa văn hoá của dân tộc Việt Nam, Vương triều nhà Lý từ lâu đã trở thành đối tượng nghiên cứu của các chuyên gia và nhà sử học. Qua mỗi chặng đường, các nhà nghiên cứu lại phát lộ những lớp trầm tích văn hóa thời Lý, đặc biệt những năm đầu thế kỷ XXI đã chứng kiến một bước tiến dài trong nghiên cứu và nhận thức về Vương triều Lý và kinh đô Thăng Long. Từ những thành quả nghiên cứu ấy, cuốn sách “Vương triều Lý (1009 - 1226)” ra đời như một bản tổng kết về lịch sử hơn 200 năm của đất nước trong thời kỳ cai trị của các vị vua nhà Lý.

Cuốn sách là một công trình nghiên cứu khách quan và toàn diện của tập thể tác giả do GS. TS Nguyễn Quang Ngọc chủ biên kể về câu chuyện của Vương triều nhà Lý từ buổi tạo dựng, cực thịnh cho đến lúc suy vi, trong đó nhấn mạnh những hi sinh và cống hiến của Lý Thái Tổ, của triều đình và quân dân nhà Lý cho đất nước, cho nhân dân và cho Thăng Long mãi muôn đời.

Theo tiến trình lịch sử, cuốn sách dài 490 trang được chia làm bốn chương tương ứng với từng thăng trầm mà Vương triều đã trải qua.

Các tác giả đã dành chương đầu tiên để viết riêng về Lý Thái Tổ. Từng dòng chữ lướt qua trang sách đã khắc ghi một cách rõ nét về nguồn gốc dòng họ, quê hương của ông và quá trình vận động thành lập Vương triều, định đô Thăng Long, kiến thiết kinh đô, tổ chức triều đình. Qua mỗi sự kiện, tác giả đánh giá, ghi nhận công lao, cống hiến của vua Lý Thái Tổ với Vương triều và đất nước.

Ở chương thứ hai, các tác giả tập trung vào sự hưng thịnh của Vương triều nhà Lý dưới sự cai trị của năm đời vua: Lý Thái Tông (1028 - 1054), Lý Thánh Tông (1054 - 1072), Lý Nhân Tông (1072 - 1127), Lý Thần Tông (1128 - 1137), Lý Anh Tông (1137 - 1175). Mỗi đời vua đều bắt đầu bởi những khó khăn nhất định khi kế vị, song người đọc đều thấy được tinh thần và ý chí của các bậc minh quân trong việc dựng nước và giữ nước thông qua các chính sách khuyến nông, chấn hưng Phật giáo, phát triển Nho giáo, hoàn thiện thiết chế chính trị, mở rộng ngoại giao và đấu tranh bảo vệ đất nước khỏi các thế lực ngoại xâm. Bên cạnh đó, cuốn sách còn đề cập đến những người tài có công đóng góp cho sự hưng thịnh của đất nước như Lý Thường Kiệt - người đã giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Tống, Lê Bá Ngọc, Mâu Du Đô,… Như vậy, cùng với sự trị vì của Lý Thái Tổ 20 năm đầu sáng nghiệp, đây là thời kỳ rạng rỡ văn trị võ công, thời kỳ khắc đậm bản sắc Vương triều Lý.

Nếu gắn Vương triều nhà Lý từ năm 1009 - 1175 với hình ảnh quốc thái dân an, thì trong 50 năm cuối lại mang một màu sắc ảm đạm hơn khi triều đình bước vào thời kì suy thoái, nhiều cuộc nổi dậy chống triều đình nổ ra, các vị vua dần dần mất đi quyền lực trong khi nhà Trần ngày càng lớn mạnh. Vương triều nhà Lý kết thúc với sự kiện nhường ngôi và chuyển giao ngai vị của Lý Chiêu Hoàng cho nhà Trần. Đánh giá về sự kết thúc của nhà Lý, tác giả đưa ra một số quan niệm của Ngô Sĩ Liên và các sử thần khác để làm rõ và lý giải về nguyên nhân mất nước, từ đó khẳng định “việc để mất ngôi vị vào tay nhà Trần hoàn toàn không phải trách nhiệm của riêng Lý Chiêu Hoàng” mà “nhà Lý đã mất vào tay nhà Trần từ thời Lý Huệ Tông”.

Sau khi trình bày diễn biến 216 năm của Vương triều, các tác giả đã dành riêng chương cuối cùng để đưa ra nhận xét, đánh giá về Vương triều Lý trên các mặt tổ chức Vương triều, củng cố thống nhất quốc gia, kháng chiến chống ngoại xâm bảo vệ nền độc lập dân tộc, hoạt động ngoại giao nâng cao vị thế của đất nước, phát triển kinh tế, tạo dựng nền văn hoá Thăng Long văn minh Đại Việt.

Với “Vương triều Lý (1009-1226)”,  người đọc như được trải qua một hành trình dài tìm hiểu về một trong những Vương triều hưng thịnh nhất trong các triều đại phong kiến Việt Nam, thời kỳ vẻ vang của dân tộc.

Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!